S
T
U
D
I
M
K
R
A
H
A
S
U
E
S
TĂ RINJTĂ E BALLKANIT PERĂNDIMOR DHE BE - VLERA TĂ PĂRBASHKĂTA DHE MĂ PAK TĂ PĂRBASHKĂTA Analiza e dokumenteve tregoi trendet mes tĂ« rinjve kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r vlerĂ«simin e vlerĂ«s sĂ« BEâsĂ« dhe sa tĂ« rĂ«ndĂ«sishme janĂ« ato vlera pĂ«r tĂ« rinjtĂ« nĂ« pĂ«rgjithĂ«si. PjesĂ«marrĂ«sit e grupeve tĂ« fokusit mbĂ«shtesin kryesisht integrimet e BEâsĂ«, kĂ«shtu qĂ« Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« dini se çfarĂ« i bĂ«n ata mbĂ«shtetĂ«s tĂ« procesit tĂ« pranimit nĂ« BE dhe si ndihen ata duke pasur parasysh qĂ« procesi zgjat shumĂ« kohĂ« pĂ«r tĂ«rĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor. PjesĂ«marrĂ«sit e FGâeve janĂ« tĂ« zhgĂ«njyer me kohĂ« zgjatjen e kĂ«tij procesi. Ekziston njĂ« dallim midis atyre qĂ« fajĂ«sojnĂ« komunitetet e tyre se nuk kanĂ« ndryshuar aq shpejt sa tĂ« arrijnĂ« standardet nga njĂ«ra anĂ« dhe atyre qĂ« mendojnĂ« se BEâja nuk po bĂ«n âpjesĂ«n e saj tĂ« punĂ«sâ nga ana tjetĂ«r. EkzistojnĂ« disa citate qĂ« japin njĂ« argument shumĂ« tĂ« fortĂ« nĂ« lidhje me rĂ«ndĂ«sinĂ« e bashkĂ«ngjitjes nĂ« BE, si dhe pse ritmi i procesit Ă«shtĂ« i ngadaltĂ«: Ashtu si tĂ« tjerĂ«t, unĂ« mendoj se edhe ne (ShqipĂ«ria) po pĂ«rparojmĂ« ngadalĂ«, jo shumĂ« ngadalĂ«, por ngadalĂ«. Dhe mendoj se do tĂ« kalojĂ« shumĂ« kohĂ« dhe gjithçka qĂ« na ka dhĂ«nĂ« BEâja, gjithçka Ă«shtĂ« akoma nĂ« fazĂ«n fillestare, ne ende nuk i kemi mbyllur kapitujt dhe kemi shumĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« nĂ« lidhje me korrupsionin... Dhe na duhet kohĂ«, shumĂ« kohĂ« pĂ«r bashkĂ«ngjitjen nĂ« Bashkimin Evropian. MĂ« duket se ai (pjesĂ«marrĂ«si i mĂ«parshĂ«m i FGâsĂ«) pĂ«rmendi se ka kritere, tĂ« ashtuquajtura kritere nga Kopenhaga dhe Madridi. Por kĂ«to kritere janĂ« lĂ«nĂ« mĂ«njanĂ« disi dhe bashkĂ«ngjitja nĂ« BE Ă«shtĂ« kurdoherĂ« njĂ« vendim politik. Shembulli mĂ« i mirĂ« vjen nga viti 2007. prej BullgarisĂ« dhe RumanisĂ«. A mendoni se nuk ka korrupsion nĂ« Bullgari dhe Rumani, se ka institucione efektive? Larg nga ajo. Ishte thjesht njĂ« vendim politik pĂ«r kĂ«to vende pĂ«r tâu bashkĂ«ngjutur nĂ« BE dhe nĂ« atĂ« moment ishte strategjikisht i rĂ«ndĂ«sishĂ«m. Dua tĂ« them se BE nuk Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« situatĂ« aq tĂ« mrekullueshme si mendojmĂ« tĂ« gjithĂ«. Ju keni, nĂ« Hungari, nĂ« Poloni... Nuk do tĂ« them diktaturĂ«, por ju keni autokratĂ« tĂ« cilĂ«t ushtrojnĂ« presion ndaj OJQ-e... Sidomos nĂ« Hungari, ku universitetet po mbyllen... UnĂ« mendoj se Mali i Zi po pĂ«rparon ngadalĂ«, shumĂ« ngadalĂ«, ndonse qeveria jonĂ« nuk do ta thotĂ« atĂ« publikisht. Por mendoj se Ă«shtĂ« njĂ« gjĂ« e mirĂ«... UnĂ« mendoj se Mali i Zi duhet tĂ« bĂ«het njĂ« demokraci e konsoliduar mirĂ« pĂ«r tâu bĂ«rĂ« njĂ« anĂ«tar i BEâsĂ«, kĂ«shtu qĂ« tĂ« mos ndodhĂ«, kur tĂ« bĂ«hemi njĂ« anĂ«tar i BEâsĂ«, tĂ« rrĂ«shqasim nĂ« autoritarizĂ«m. Prandaj, unĂ« besoj se ky proces duhet tĂ« zhvillohet ngadalĂ«, sepse ne nuk jemi ende njĂ« vend qĂ« respekton tĂ« gjitha vlerat evropiane. Dikur mendoja se nuk duhet tĂ« hyjmĂ« nĂ« BE, dhe tani mendoj se duhet, sepse veçanĂ«risht pas Brexit-it dhe disa gjĂ«rave - ndihem sikur kjo Ă«shtĂ« faza qĂ« duhet tâa kalojmĂ«. Sepse mendoj se Ă«shtĂ« njĂ« test thelbĂ«sor pĂ«r standardizimin e shtetit nĂ« epokĂ«n moderne. Pra, nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, kjo Ă«shtĂ« njĂ« provĂ« pĂ«r BosnjĂ« dhe HerzegovinĂ«n, kjo Ă«shtĂ« e gjitha. NĂ« lidhje me ekonominĂ«, tĂ« drejtat e njeriut, etj. A mund tĂ« ecim nĂ« hap me botĂ«n? BE Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« si marrja e konfirmimit se ne t nos r jemi pak a shumĂ« funksionalĂ« nĂ« kuptimin modern... a d soli ncija Por çfarĂ« Ă«shtĂ« ajo qĂ« e bĂ«n BEânĂ« (ende) ra inkluzivnost tĂ«rheqĂ«se pĂ«r kĂ«ta tĂ« rinj? ĂfarĂ« kĂ«rkojnĂ« ata dhe shpresojnĂ« tole se BEâja do tĂ« sjellĂ«? Para disa citateve ilustruese, ja disa inovacija fjalĂ« kyçe - shoqata pozitive dhe vlera qĂ« pjesĂ«marrĂ«sit e FGâsĂ« i kanĂ« dhĂ«nĂ« pĂ«rparĂ«si:
jednakost
rod
transparentnost
multikulturalnost
obrazovanje
Arsimi u pĂ«rmend mĂ« sĂ« shumti, jo vetĂ«m sepse vetĂ« tĂ« rinjtĂ« janĂ« tĂ« interesuar pĂ«r arsimin, por gjithashtu demokratizacija sepse ekziston njĂ« kuptim i gjerĂ« se arsimi cilĂ«sor, i cili promovon tĂ« menduarit kritik dhe ekzaminimin e gjĂ«rave, volontiranje nga shkolla fillore, Ă«shtĂ« me rĂ«ndĂ«si thelbĂ«sore pĂ«r demokratizimin e tĂ«rĂ« shoqĂ«risĂ«. Citati i mĂ«poshtĂ«m e citon kĂ«tĂ« si njĂ« zakon tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m: E vetmja gjĂ« qĂ« mĂ« habit Ă«shtĂ« mendimi dhe sjellja e tĂ« rinjve tĂ« tyre. NjĂ« i ri nĂ« EvropĂ«n PerĂ«ndimore, si dhe nĂ« AmerikĂ«, e di se ka tĂ« drejtĂ« tĂ« bĂ«jĂ« pyetje, tĂ« ketĂ« tĂ« drejtĂ«n e protestĂ«s. NĂ« ligjeratat nĂ« vendin tim nĂ« Banja Luka, tĂ« rinjtĂ« rrallĂ« bĂ«jnĂ« pyetje ose vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje mendimin e profesorit. Ata e marrin atĂ« si tĂ« mirĂ«qenĂ«. Ne kishim njĂ« profesor tĂ« cilit i ishte ndaluar hyrja nĂ« Kanada, sepse ai shkroi njĂ« libĂ«r qĂ« nĂ« fakt bazohej nĂ« Islamofobi, dhe ideja dhe prezantimi i tij i Islamit ishte negativ. Dhe pastaj u habita me sa tĂ« rinj me tĂ« cilĂ«t isha ulur nĂ« ligjerata nuk donin tĂ« vinin nĂ« dyshim mendimin e tij, askush nuk dĂ«shiron tĂ« pyesĂ« nĂ«se ai profesor mund tĂ« jetĂ« i gabuar. PjesĂ«marrĂ«sve tĂ« FGâsĂ« u kĂ«rkua gjithashtu tĂ« zgjedhin qytetin i cili Ă«shtĂ« mĂ« i afĂ«rt qytetit tĂ« BEâsĂ«, dmth. qyteti ku ata mund
28
