GRAMIN BHAGATIL UCCH MADHYAMIK VIDYALAYATIL VIDYARTHYANCHYA URJABACHAT ABHIVRUTTICHA SHODH GHEUN KRU

Page 1

Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language, Online ISSN 2348-3083, SJ IMPACT FACTOR 2021: 7.278, www.srjis.com PEER REVIEWED & REFEREED JOURNAL, OCT-NOV, 2022, VOL-10/54

xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;ZdzekP;k ifj.kkedkjdrspk vH;kl izsedqekj fnudj ikyos1 & izkpk;Z eqdqan iksa/ks2 , Ph. D.

1la’kks/kd fon~;kFkhZ , fon~;kizfr”Bk.kf’k{k.k’kkL=egkfon~;ky;vgenuxj

2la’kks/kd ekxZn’kZd , fon~;k izfr”Bk.k f’k{k.k’kkL= egkfon~;ky; vgenuxj

Paper Received On: 25 NOV 2022

Peer Reviewed On: 30 NOV 2022

Published On: 1 DEC 2022

Abstract

ekuoh thoukr ÅtsZyk vuU; lk/kkj.k egRo vkgs-ekuo vlks dh ;a= ÅtsZf’kok; dk;Z dj.ks v‘kD; vkgs-ÅtsZyk baxzthr ,uthZ Eg.krkr -,u Eg.kts vkrvkf.k,jvkWuEg.ktsdk;Z- vFkkZrdk;Zdj.;kph{kerkEg.ktsÅtkZgks;lw;ZgkÅtsZpkeq[;L=ksrvkgslw;kZiklwu i`Fohyk 174 isVkoWV ÅtkZ feGrs ijarq rh ÅtkZ :ikarjhr dj.;kP;k vHkkokeqGs ns’kkoj ÅtkZladV vks<koys vkgs-ikjaikfjd ÅtkZL=ksr e;kZfnr vkgsr] yksdla[;k izpaM izek.kkr ok<r vkgs-;keqGs ÅtsZph ekx.kh o iqjoBk;kreksBhrQkorvkgs- xzkeh.kHkkxkrQDr3rs6rklohtiqjoBk gksrks-HkkjrkpknjMksbZÅtkZokijdsoG540fdyksoWVvkgs-2025i;Zar34000 esxkoWVps vfrfjDr oht dsanz mHkkj.;kph vko’;drk vkgs- R;klkBh Hkfo”;kr vikjaikfjdÅtkZL=ksrkapkmi;ksxdsykrjLoPNvkf.keqcydÅtkZfeGsyo ÅtZsph cpr djrk ;sbZy-R;kvuq”kaxkus izLrqr la’kks/ku egRokps vkgs- lnj la’kks/kuklkBh feJ i/nrhpk mi;ksx dsyk vkgs-lnj la’kks/kukr U;kn’k Z Eg.kwu losZ{k.kklkBh xzkeh.k Hkkxkrhy vgenuxj ftYg;krhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy300fon;kF;kZphfuoMdsyh-Jhvkuanfon;ky;fppksaMhf’kjkG ;kfon;ky;krhyfon;kF;kZe/;sÅtkZcprvfHko`Rrhdehvk<Gyh- Eg.kwu;k

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

fon;ky;krhy 27 eqys o 27 eqyh v’kk ,dw.k 54 fon;kF;kZph d`rhdk;ZdzeklkBh lgsrwd fuoM dsyh- ekfgrhps la[;k’kkL=h; fo’ys”k.k Vh ifj{khdsusd:uifjdYiuspslR;kiuiMrkGysvlrktifj{khdkeqY;0-3442 vkysrseqY;0-01o0-05;kLrjkojhyVheqY;kis{kkdehvkgs- Eg.kwu‘kqU; ifjdYiuspk R;kx djkok ykxsy o nksu e/;ekukrhy Qjd y{k.kh; vkgs gs n’kZo.kkjhifjdYiukfLodkjkohykxsy-rhEg.ktsxzkeh.kHkkxkrhymPpek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;Zdze jkcfoysvlrkfon;kF;kZP;kvfHko`Rrhry{k.kh;Qjdfnlwu;srksizLrqrla’kks/kukrÅtkZcprhlkBhvusd?kVdkapklekos’kolgHkkxvkgs Eg.kwuizLrqrla’kks/kumi;qDrvkgseq[; ‘kCn% xzkeh.k Hkkxkrhy fon;kFkhZ] mPp ek/;fed fon;ky]ÅtkZ cpr]d`rhdk;Zdze]ifj.kkedkjdrk

Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com 1-izLrkouk vktP;k vk/kqfud txkyk vki.k ekfgrh ra=Kkukps ;qx vls lacks/krks;k ;qxke/;s vUu]oL=]fuokjk ;k eqyHkwr xjtkacjkscj vR;ar egRokph vkf.k vko’;d vl.kkjh ckc Eg.kts ÅtkZ- ÅtsZpk okij d:u ekuokus fofo/k {ks=kae/;s izxrh dsyh vkgs- vkiY;k nSuafnu thoukr vUu f’kto.;klkBh] ik.kh rkio.;klkBh] izdk’kklkBh] ’ksrhlkBh] vkSn;ksfxdj.kklkBh` nG.koG.kklkBh loZp {ks=kr ÅtkZ vR;ar egRokph vkgs- vFkkZr vki.k l[kksy fopkj dsyk rj txkpk laiw.kZ dkjHkkj ÅtkZ ;k ?kVdkoj voyacwu vkgs- ÅtsZph fufeZrh fdaok miyC/krk vkf.k ekx.kh ;ke/;s eksB;k izek.kkr rQkor vkgs- xzkeh.k Hkkxkr oht iqjoBk gh vR;ar xaHkhj leL;k cuyh vkgs- R;keqGs xzkeh.k Hkkxkrhy ekuoh thoukoj R;kpk foijhr ifj.kke >kyk vkgs-lw;Z gk ÅtsZpk eq[; L=ksr

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13669

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

13670

vkgs- ikjaikfjd vkf.k vikjaikfjd ÅtkZ L=ksrkaph fufeZrh gh lw;kZP;k feG.kkÚ;k ÅtsZiklwu fuekZ.k djrk ;srs-lw;kZiklwu 1pkS-eh-{ks=QGkoj 1 fdyks oWV izfrrkl ,o<h fon;qr ÅtkZ feGrs ;k ÅtsZoj 100 oWVpk ,d fnok 10 rkl pkyw ‘kdrksÅtsZP;k izpaM okijkeqGs ikjaikfjd L=ksr laiq”Vkr ;s.;kP;k ekxkZoj vkgsr- rlsp izpaM ok<ysyh yksdla[;k ;k loZ dkj.kkaeqGs ÅtsZP;k lanHkkZrhy vMp.kh nwj dj.;klkBh ÅtkZ cprhph furkar vko’;drk vkgs- vktP;k ÅtkZ ladVkoj i;kZ; Eg.kwu vkiY;kyk ‘kk’or]lqjf{kr vkf.k fdQk;r’khj ÅtkZ fuekZ.k djkoh ykxsy R;klkBh cgqvk;keh n`”Vhdks.kkph xjt vkgs- R;klkBh izR;sd O;Drhe/;s ÅtkZ cpr vfHko`Rrh fuekZ.k dj.ks dkGkph xjt vkgs- fon;kFkhZ] ikyd ]lekt ;kaph ÅtkZ cpr ;klkBh ldkjkRed vfHko`Rrh fuekZ.k dj.ks vko’;d vkgsns’kkrhy ukxfjdkaps jkg.kheku R;k ns’kkrhy fon;qr ÅtkZ okijkoj voyacwu vlrs- txkrhy fotsP;k mRiknukiSdh dsoG 1% mRiknu Hkkjrkr gksrs- lw;kZiklwu i`Fohyk 174 isVk oWV ÅtkZ feGrs-R;kiSdh 30 % ijkorhZr gksrs o 70% ‘kks”kyh tkrs;k izdkjP;k vikajikfjd vFkkZr uohdj.kh; ÅtkZL=karkspk oki;k izdkjP;k vikajikfjd vFkkZr uohdj.kh; ÅtkZL=karkspk okij ÅtkZ fufeZrhlkBh dsyk rj ikjaikfjd ÅtkZ L=ksrkaph i;kZ;kus ÅtsZph cpr djrk ;sbZy gk gsrw y{kkr ?ksÅu xzke.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;ZdzekP;k ifj.kkedkjdrspk vH;kl dj.;klkBh la’kks/kdkus izLrqr la’kks/ku dsys vkgs-

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

2-xjt o egRo

i`Fohojhy lk/kulaiRrh gh izR;sdkph xjt Hkkxo.;kiqjrh vlwugh vki.kkl ÅtsZP;k ckcrhr izpaM rQkor vk<Grs-vki.kkl ÅtsZP;kckcrhr izpaM rQkor vk<Grs- vki.k ÅtsZP;k fufeZrhis{kk ÅtsZpk okij vf/kd djrks-ÅtkZ okij vkf.k fufeZrh gh rQkor nwj dj.;klkBh aÅtkZ cprhph vko’;drk vkgs-izkeq[;kus xzkeh.k Hkkxkr ÅtZspk izpaM rqVoVk vkgspksohl rklkrhy 3rs 6 rkl¼ ÅtkZ ½ miyC/k vlrs- Eg.kwu xzkeh.k Hkkxkrhy ÅtkZladaV nwj dj.;klkBh fon;kF;kZae/;s ÅtkZ cpr vfHko`Rrh fuekZ.k dsY;kl Hkfo”;krhy ÅtkZ ladV deh dj.;kl ;’k ;sbZy1½ mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaph vkdyu ‘kDrh fodlhr >kysyh vlrs R;keqGs rs Lor%ph ers Bkei.ks ekaMrkr R;keqGs fon;kF;kZae/;s ÅtkZ cpr vfHko`Rrh ok<o.;klkBh lnj la’kks/ku dj.ks xjtsps vkgs2½ Hkfo”;kr xzkeh.k Hkkxkr ÅtkZ cprhlaca/kh fuekZ.k gks.kkÚ;k leL;k lksMfo.;klkBh fu;kstukph vko’;drk vkgs- Eg.kwu fon;kF;kZae/;s vikjaikfjd L´ksiklwu ÅtkZ fuekZ.k dj.;kps Kku fodlhr dj.ks xjtsps vkgs3½fon;kF;kZuk ÅtkZ cprhlkBh lo; yko.;klkBh lnj la’kks/ku vko’;d vkgs4½ÅtkZ cpr dsY;kus iznw”k.k deh gksrs ;kph fon;kF;kZe/;s /kkj.k fuekZ.k dj.;klkBh izLrqr la’kks/kukph vko’;drk vkgs-

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13671

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

5½ xzkeh.k HkkxkP;k fodklklkBh ÅtkZ vko’;d vkgs- R;kdfjrk fon;kF;kZae/;s ÅtkZ cprhlkBh ;ksX; n`”Vhsdks.k fodlhr gks.;klkBh gs la’kks/ku xjtsps vkgs6½ izLrqr la’kks/kukr ÅtkZ Eg.kts dk;\ ÅtsZps izdkj] L´ksr] ÅtsZps #ikarj.k] ÅtkZ cpr] i;kZoj.kkoj gks.kkjs ifj.kke b- lacaf/kr iz’ukaph mdy fon;kF;kZauk leto.;klkBh izLrqr la’kks/kukps egRo vkgs7½ ‘kkys; vH;kldzeke/;s ÅtkZ ?kVdkpk lkekos’k vkgs ;k ?kVdkapk fon;kF;kZauk o f’k{kdkauk ÅtkZ cprhlkBh izR;{k Qk;nk gks.;klkBh ;k la’kks/kukps egRo vkgs8½ xzkeh.k Hkkxkr ikjaikfjd ÅtkZ L´ksrkapk okij deh d#u vikajikfjd ÅtkZ L´ksrkapk tkLrhr tkLr okij dj.;klkBh izsj.kk lektkr fuekZ.k Ogkoh ;klkBh izLrqr la’kks/ku egRokps vkgs9½ nSuafnu thoukr izR;sdkus ÅtkZ okijkph midj.k ÅtkZ cprhlkBh dls okijkosr o R;kapk ntkZ riklwu [kjsnh djkoh ;klkBh izLrqr la’kks/ku egRokps vkgs10½ izLrqr la’kks/kukrwu fon;kFkhZ]ikyd] f’k{kd]lekt b- ph ÅtkZ cpr ldkjkRed vfHko`Rrh fodlhr dj.;klkBh gs la’kks/ku egRoiw.kZ vkgs3-la’kks/ku fo/kku xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;ZdzekP;k ifj.kkedkjdrspk vH;kl dj.ks-

izsedqekjfnudjikyos
13672
Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

egRokP;k ‘kCnkaP;k O;k[;k

1½ mPp ek/;fed fon;ky; ladYiukRed O;k[;k 10+$2$+3 ;k vkd`rhca/kkuqlkj b;Rrk 11oh o 12oh ps oxZ vl.kkjs fon;ky; ¼ xVdG jatuk 2009 ½ek/;fed o mPp ek/;fed f’k{k.kkpk fodkl]ukf’kddk;kZRed O;k[;k T;k fon;ky;ke/;s 11oh o 12oh ps fon;kFkhZ vkgsr rs fon;ky; Eg.kts mPp ek/;fed fon;ky;2½ ÅtkZ cpr ladYiukRed O;k[;k ÅtsZpk viO;; VkG.;klkBh r;kj dsysyh jpuk Eg.kts ÅtkZcpr¼vkWDlQMZ vWMOgkUl fMD’kujh½ dk;kZRed O;k[;k%& nSuafnu thoukr oht fdaok ÅtsZP;k brj izdkjkaP;k lqfu;ksftr okij3½ d`rh dk;Zdze ladYiukRed O;k[;k /;s; lk/; dj.;klkBh mik;;kstukapk la?kfgr dk;Zdzedk;kZRed O;k[;k fon;kF;kZaP;k ÅtkZ cpr fodklklkBh jkcfo.;kr ;s.kkjs midzemfÌ”Vs

1½ xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ks.ks-

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13673

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

2½ xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fo|kFkkZaP;k e/;s ÅtkZcpr vfHko`Rrhpk fodklklkBh fufeZrh dj.ks3½ xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅTkkZ cpr vfHkOk`Rrh fodklklkBh jkcoysY;k d`rhdzk;Zdzekph ifj.kkedkjdrk rikl.ks4½lacaf/kr lkfgR;kpk vk<kok

1½ikVhy fot;k ¼2008½ oht cpr dksYgkiwj]eqDrk iCyhds’ku gkÅl;k iqLrkdkrwu oht cpr dj.;klkBh oht fu;kstu]oht lqj{kk]oht dk;nk o Hkfo”;dkyhu i;kZ; bR;knh ckcr ekfgrh feGkyh2½ lsaxj-,l-,p-o eksgksM ,-th-¼2014½ vikjaikfjd ÅtkZ lk/kus iq.ks]xksaMok d`”kh izdk’ku;k iqLrdkrwu ekuoh thoukr ÅtsZps egRo o lÌ;ifjLFkrhr vikjaikfjd ÅtkZL´ksr]ÅtsZph cpr]yksdf’k{k.kkph xjt bR;knhacÌy ekfgrh feGkyh3½ ekus vkf’k”k o ?kkM.ks uhrk ¼2005½]i;kZoj.k vH;kl ,d vk/kqfud n`”Vhdksu] dksYgkiwj]pSrU; izdk’ku ;k iqLrdke/;s izdj.k dz lgk xzkfe.k Hkkxkrhy lkekftd leL;k vkf.k i;kZoj.k rlsp ÅtkZlao/kZu fo”k;h ekfgrh feGkyh4½ ijluhl gseyrk o cgwyhdj t;Jh ¼2005½ i;kZoj.k f’k{k.k] iq.ks] fuR;uqru izdk’ku ;k iqLrkdkrwu i;kZoj.k f’k{k.k vksG[k o fofo/k ?kVd ÅtkZL´kacÌy ekfgrh feGkyh-

izsedqekjfnudjikyos
13674
Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

5½ HkkaMkjdj ds-,e-¼2004½ lqyHk ‘kS{kf.kd la[;k’kkL=]iq.ks]uqru izdk’ku;k iqLrdke/;s ladfyr dsysY;k ekfgrhps fo’ys’ku dj.;klkBh mi;qDr ekfgrh feGkyh6½ ckiV Hkk-xks-¼1986½ ‘kS{kf.kd la’kks/ku i/nRrh]iq.kas]fuR;uqru izdk’ku lnj iqwLrdkrwu la’kks/kukps izdkj]la’kks/kukP;k i/nrh rlsp la’kks/kukP;k lacaf/kr egRokP;k ladYiukaph ekfgrh feGkyh5½iwoZ la’kks/kukpk vk<kok

1½ Hkkacjs jkts’k HkVqck]¼ 2014½ “To devlop energy education programme & to study its effectiveness on energy eduction of secondary school students from English Medium school of pune city.”[Ph.D] Pune University,Pune. lnj iwoZ la’kks/kukr la’kks/kdkus iq.ks ‘kgjkrhy ek/;fed ‘kkGsrhy fon;kF;kZalkBh ÅtkZ f’k{k.k fodflr dj.;klkBh d`rhdk;Zdze ?ksÅu R;kph ifj.kkedkjdrk riklyhizLrqr la’kks/kukrwu ÅtsZps izdkj] uohudj.kh;] vuqdj.kh; ÅtkZ L=ksr]ÅtkZ ladaV ÅtsZps i;kZ;h L=ksr]ÅtkZ f’k{k.kkph vaeayctko.kh o R;kps ifj.kke ;k lanHkkZr egRokph ekfgrh feGkyh2½ <sjs ih-,-¼2017½ ßiq.ks ‘kgjkrhy ejkBh ek/;ekP;k izkFkfed ‘kkGsrhy b;Rrk pkSFkhr f’kd.kkÚ;k fon;kF;kZaP;k ifjlj laosnu{kerj vH;klklkBh ifjlj vH;klklacaf/kr R;koj dsysY;k d`rhtU; d`rhdk;ZdzekP;k

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13675

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

ifj.kkedkjdrspk vH;kl Þ¼ih-,p-Mh-½iq.ks ]lkfo=hckbZ Qqys iq.ks fon;kihBizLrqr iwoZ la’kks/kukr la’kks/kdkus fon;kF;kZaP;k ifjlj laosnu{ke vH;klklkBh ifjlj vH;klkoj d`rhtU; dk;Zdze jkcfoyk- lnj la’kks/kukrwu i;kZoj.k f’k{k.k]ÅtkZ f’k{k.k]ÅtkZ cpr bR;knh ln;fLFkrhoj vk/kkfjr fo”k;kph ekfgrh feGkyh6½ifjdYiuk ‘kwU; ifjdYiuk 1½ mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZP;k ÅtkZ cpr vfHkOk`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;Zdze jkcfoys vlrk fon;kF;kZaP;k vfHko`Rrhr y{k.kh; Qjd fnlwu ;sr ukgh7½la’kks/ku i/nrh feJ i/nr ¼feJ %&losZ{k.k]izk;ksfxd½ lnj la’kks/kuklkBh feJ i/nRrhpk ¼feJ%&losZ{k.k]izk;ksfxd½ okij dsyk vkgs- ;ke/;s mPp ek/;fed fon;ky;krhy ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ks.;klkBh losZ{k.k o vfHko`Rrh fodklklkBh fuekZ.k dsysY;k d`rhdk;Zdzekph ifj.kkedkjdrk rikl.;klkBh izk;ksfxd i/nRrhpk voyac dj.;kr vkyk8½d`rh dk;Zdzekph fufeZrh xzkeh.k Hkkxkrhy iwoZ pkp.khP;k fo’ys”k.kkrwu ‘kkGsrhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrh deh vk<Gwu vkyh v’kk ‘kkGsrhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrh fodklklkBh [kkyhy d`rhdk;Zdze jkcfo.;kr vkys-

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13676

izsedqekjfnudjikyos & izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

1½rKkaph O;k[;kus 2½ xVppkZ 3½ iz’u eatw”kk4½ oknfookn Li/kkZ5½ ?kjxqrh oht cprhlkBh y?kqizdYi 9½ vfHkdYi%& izLrqr la’kks/kuklkBh ,dyxV vfHkdYi ;k izdkjkP;k voyac dj.;kr vkyk(one-Group Pre-test-post-test-Design) (O1 x O2) iwoZpkp.kh ¼ O1 ½ iwoZpkp.kh ekfgrhps fo’ys”k.k rqyuk d`rhdk;Zdzekph fufeZrh d`rhdk;Zdzekph vaeayctko.kh¼x) fu”d”kZ mRrj pkp.kh¼ O2½ mRrj pkp.kh ekfgrhps fo’ys”k.k

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

13677

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

v-u- mfn~n”Vs i)rh U;kn’kZu U;kn’kZ lk/ku fo’ys”k.k

1 xzkeh.k

Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ks.ks-

2 xzkeh.k

Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅTkkZ cpr vfHkOk`Rrh fodklklkBh jkcoysY;k d`rhdzk;Zdzekph ifj.kkedkjdrk rikl.ks-

losZ{k.k ;kn`fPNd 300 vfHko`Rrh ekfidk la[;kRed

izk;ksfxd lgsrqd 54 vfHko`Rrh ekfidk la[;kRed ,dw.k fon~;kFkhZ 54 27 fon~;kFkhZ 27 fon~;kFkhZuh

10½ ekfgrh ladyukph lk/kus @ra=s izLrqr la’kks/kuklkBh la’kks/kdkus ekfgrh ladyuklkBh ÅtkZ cpr vfHkOk`Rrh ekfidspk okij dsykÅtkZcpr vfHko`Rrh ekfidk gh Lo%fufeZr vkgs-vfHko`Rrh ekfidk gh fydVZ i/nrhus fodlhr dj.;kr vkyh vkgs-

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13678

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

mís’k vfHko`Rrh ekfidsrwu mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrhps ekiu dsysLo:i vfHko`Rrh ekfidk gh fydVZP;k iapfcanw Js.khi/nrhus fodlhr dsyh vkgs- vfHko`Rrh ekfidsrhy ÅtkZ laoa/kukZrhy fo/kku gs fon;qr ÅtkZ]ÅtkZ izdkj]ÅtkZ :ikarj.k]ÅtkZ L=ksr]lkSj ÅtkZ]iou ÅtkZ bR;knh ?kVdkaoj vkgsr- vfHko`Rrh ekfidk gh rKkadMwu oS/k lizek.k]oLrqfu”B o fo’oluh; Lo:ikph dsyh vkgs-ÅtkZ vfHko`Rrh ekfidsrhy izR;sd fo/kkukrhy i;kZ;kyk osxGs xq.k vkgsrxzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;ZdzekP;k ifj.kkedkjdrspk vH;kl dj.;klkBh la’kks/kdkus izLrqr la’kks/ku dsys vkgs11½ ekfgrh fo’ys”k.kkph lk/kus @la[;k’kkL=h; lk/ku izLrqr la’kks/kuklkBh ekfgrhps ladyu d:u fo’ys”k.k dj.;klkBh Vh ifjf{kdk gs la[;k’kkL=h; lk/ku okij.;kr vkys12½ la’kks/ku ifj.kke] fo’ys”k.k o vFkZfuokZpu izLrqr la’kks/kukr ifjdYiusps lR;kiu riklwu ifjdYiusyk vuql:u ekfgrhps fo’ys”k.k dsys vlrk [kkyhy izek.ks ifj.kke fnlwu vkys1½ xzkeh.k Hkkxkrhy fon;kF;kZP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;Zdze jkcfoys vlrk fon;kF;kZP;k vfHko`Rrhr y{k.kh; Qjd fnlwu ;sr ukgh-

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13679

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

la[;k’kkL=h; fo’ys”k.k

rDrk dzekad 1 % ,dw.k 54 fon;kF;kZaP;k iwoZ pkp.kh o mRrjpkp.kh ;kaps e/;eku]izek.k fopyu o Vh ifj{k.k

XkV N e/;eku izek.kfopyu df VhewY; lkj.khrhy 0-05 LkkFkZdrk Lrj Vh ewY;

lkj.khrhy 0-01 LkkFkZdrk Lrj Vh ewY; iwoZ pkp.kh 54 M1=166.07 S.D1=25.04 53 0.3442 2.000 1.671 mRrj pkp.kh 54 M2=168.48 S.D2=23.00 izLrqr la’kks/kukr Lok/khurk ek=k 53 lkBh Vh ps eqY;lkFkZdrk Lrj 0-05lkBh 2-000 lkFkZdrk Lrj 0-01 lkBh 1-671 izLrqr la’kks/kukps ßVh ÞeqY; 0-3442 vFkZfuokZpu izLrqr la’kks/kukr ßVhÞ eqY; 0-3442 vkys vkgs rs 0-01o 0-05 ;k Lrjkojhy izek.khr t eqY;kis{kk deh vkgs Eg.kwu ‘kqU; ifjdYiuspk R;kx djkok ykxsy o nksu e/;ekukrhy Qjd y{k.kh; vkgs gs n’kZo.kkjh eq[; la’kks/ku ifjdYiuk iq<hy izek.ks fLodkjkoh ykxsyxzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ksÅu d`rhdk;Zdze jkcfoys vlrk fon;kF;kZP;k vfHko`Rrhr y{k.kh; Qjd fnlwu ;srks13½ fu”d”kZ o vFkZfuokZpu izLrqr la’kks/kukph mn~nh”Vs o fu”d”kZ iq<hyizek.ks%&

izsedqekjfnudjikyos
13680
Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

mfn~n”V

1½ xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZP;k ÅtkZ cpr vfHko`Rrhpk ‘kks/k ?ks.ksfu”d”kZ% xzkeh.k Hkkxkrhy vgenuxj ftYg;krhy fon;ky;krhy 300 fon;kF;kZaps ÅtkZcpr vfHko`Rrhps losZ{k.kkn~okjs ekiu dsys vlrk Jh vkuan fon;ky; fppksaMh ¼f’kjkG ½;k mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZph ÅtkZcpr vfHko`Rrhpk lokZr deh vk<Gyh2½ xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrh fodklklkBh jkcoysY;k d`rhdk;Zdzekph ifj.kkedkjdrk rikl.ks%& fu”d”kZ %&1½ izLrqr la’kks/kukr t eqY; 0-3442 vkys vkgs- rs lkj.kh eqY; 0-01o 0-05 ;k Lrjkojhy izek.khr eqY;kis{kk deh vkgs Eg.kts xzkeh.k Hkkxkrhy mPp ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrh fodklklkBh d`rhdk;Zdze jkcoyk vlrk fon;kF;kZaP;k ÅtkZcpr vfHko`Rrhr ok< >kyhlanHkZ lwph ckiVHkk-xks-¼1986½‘kS{kf.kdla’kks/kui/nRrh]iq.ks]fuR;uqruizdk’kuHkkaMkjdjds-,e-¼2004½lqyHk‘kS{kf.kdla[;k’kkL=]iq.ks]uqruizdk’ku ns’kikaMsv-ik-ÅtkZvkf.kLokoyacuiq.ks]euksfodklizdk’ku ekusvkf’k”ko?kkMxsuhrk¼2005½i;kZoj.k vH;kl,dvk/kqfudn`”Vhdksu] dksYgkiwj]pSrU;izdk’ku ikVhyfot;k¼2008½oht¼cpr½dksYgkiwj]eqDrkifCyds’kugkÅl lsaxj,l-,p-oeksgksM,-th-¼2014½]vikjaikfjdÅtkZlk/kus]iq.ks]xksMokd`”kh izdk’ku

izsedqekjfnudjikyos
13681
Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

& izkpk;ZMkW - eqdqaniksa/ks (Pg. 13668-13682)

Hkkacjs vkj- ch-¼2016½ ek/;fed fon;ky;krhy fon;kF;kZaP;k ÅtkZ f’k{k.kkpk vH;kl¼ih-,p-Mh-½iq.ks]lkfo=hckbZQqysiq.ksfo|kihB ,ddneÅtkZlaj{k.kdhvksj]eukstdqekj12ekpZ2015]uoHkkjrVkbZEl fctyhdhcprcusxkoafprksadsthouesacnykodktfj;k 14 fMlsacj2017uoHkkjrVkbZEl www.google.co.in www.mahaurja.com www.meda.com

Copyright © 2022, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language

izsedqekjfnudjikyos
13682

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.
GRAMIN BHAGATIL UCCH MADHYAMIK VIDYALAYATIL VIDYARTHYANCHYA URJABACHAT ABHIVRUTTICHA SHODH GHEUN KRU by Scholarly Research Journal&quot;s - Issuu